– #skrabmiesiąca września

Materiały ze zbiorów MZK, poświęcone scenograficznej twórczości T. P. Potworowskiego.

„I oto spotykam na swojej drodze wspaniałego malarza. Malarza, który czuje teatr – to dla mnie widoczne prawie z każdego obrazuˮ.

T. Byrski o Piotrze Potworowski

#skarbmiesiąca

Nie ma wśród kępnian osoby, która nie wiązałaby postaci słynnego T. P. Potworowskiego z Kępnem, czy pobliskim Grębaninem. Wspomnienie o malarzu na stałe zagościło w naszej lokalnej społeczności, a prace malarskie eksponowane w ramach wystawy stałej Kolory Potworowskiego, cieszą się coraz większym zainteresowaniem ze strony indywidualnych zwiedzających, przedszkolaków czy uczniów kępińskich szkół. Nie każdy jednak wie, że Muzeum Ziemi Kępińskie jako jedyna w Polsce instytucja muzealna, może poszczycić się obszernym zbiorem archiwaliów związanych z życiem i twórczością malarza, wchodzącym w skład Centrum

Dokumentacji T. P. Potworowskiego. Choć kolekcja ta, nie jest prezentowany na co dzień. Istotne są tutaj wymagania konserwatorskie dla delikatnego materiału jakim jest papier, stanowi ona jednak niezwykłą gratkę dla wszystkich, którzy chcieliby zgłębić twórczość artysty – nie tylko tę malarską. T. P. Potworowski był bowiem nie tylko malarzem, ale również autorem siedmiu realizacji scenograficznych dla teatrów w Warszawie, Katowicach, Poznaniu czy Wrocławiu. Unikatowymi perełkami zbioru są materiały poświęcone scenograficznej aktywności malarza. We wrześniowej odsłonie #skarbmiesiąca, chcielibyśmy zaprezentować Państwu wyjątkowy obiekt ukazujący T. P. Potworowskiego jako człowieka zaangażowanego w działalność teatralną. Pod koniec swojego życia malarz podjął się stworzenia projektów kostiumów i scenografii do dramatu pt. Dziady Drezdeńskie w reżyserii Jerzego Kreczmara.

Premiera przedstawienia odbyła się 15 kwietnia 1962 roku w Państwowym Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach. Scenografia miała charakter abstrakcyjnego rebusu, wypełnionego typowymi dla malarza uproszczonymi forma, sprawiającymi wrażenie szybko i niedbale malowanych kształtów geometrycznych. Osobliwym dla artysty był zabieg stworzenia monumentalnej płaszczyzny malarskiej stanowiącej tło przedstawienia. Przywodzi ona na myśl abstrakcyjne pejzaże, charakterystyczne dla późniejszego okresu twórczego Potworowskiego. Dodatkowym zabiegiem artystycznym było stworzenie przy wykorzystaniu prostych kształtów geometrycznych – kwadratów, kół czy trapezów, bogatych w alegoryczne znaczenie rekwizytów towarzyszących kluczowym scenom przedstawienia (bal u Senatora). W zbiorach Muzeum Ziemi Kępińskiej znajduje się obszerny zestaw materiałów związanych z działalnością scenograficzną malarza. Obiektem, który zasługuję na szczególną uwagę jest notes Dziady 1961 – 1962, zawierający szkice do scenografii oraz kostiumów wraz z odręcznymi uwagami malarza. Pozwalają one na wyobrażenie sobie procesu tworzenia w głowie malarza wizji scenografii, detalicznie omawianej i konfrontowanej z reżyserem – Jerzym Kreczmerem.

Pomysł na wizualne opracowanie dramatu zrodził się jesienią 1961 roku, niespełna rok przed samą premierą. Koncepcja, według wspomnień reżysera, miała powstać w przeciągu trzech dni podczas wielogodzinnych rozmów prowadzonych w mieszkaniu reżysera. Tak również narodziła się wizja wspomnianej wyżej monumentalnej dekoracji abstrakcyjnej, symbolicznie przedstawiającej władzę caratu.Skąd o tym wiemy? Z zachowanej korespondencji malarza ze wspomnianym wyżej Jerzym Kremerem. To właśnie ona staje się źródłem informacji na temat etapów powstawania scenografii.

„Jak zrobić do tego kiczu dekorację. Jest trochę sentymentalny i trochę nad realistyczny, jest niby sarkastyczny i niby głęboki […]. W końcu jest tam jakaś zabawa pejzarzowa i to jest wyjściem dla mnie, ale iluzjonistyczne dekoracje na scenie Współczesnego nie wyjdą, trzeba je zredukować do znaku do ostatecznych granic syntezy i z tych pejzarzy zrobić prawdziwy dramat na tle którego te błachostki nagle staną się czymś istotnymˮ*.

* Ortografia oryginalna za T. P. Potworowskim

Cztery Listy w Sprawie ,,Dziadów” w: Scenografia P. Potworowskiego, Poznań – Arsenał – Maj – Czerwiec 1963 r., s. 7

Materiały ze zbiorów MZK, poświęcone scenograficznej twórczości T. P. Potworowskiego.

Spis ilustracji

1. Materiały ze zbiorów MZK, poświęcone scenograficznej twórczości T. P. Potworowskiego.

2. Afisz: Dziady drezdeńskie, 15 kwietnia 1962 – Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego (Katowice).

3. Notes Dziady 1961 -62, depozyt J. Potworowskiego w zbiorach MZK.

4. Karta z Notesu Dziady 1961 -62, depozyt J. Potworowskiego w zbiorach MZK.

5. Na zdjęciu: Andrzej Antkowiak. Z realizacji: Dziady drezdeńskie, 15 kwietnia 1962 – Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego (Katowice). Fot. Stapiński Bronisław. [źródło:https://encyklopediateatru.pl/…/26361/dziady-drezdenskie*]

6. Z realizacji: Dziady drezdeńskie, 15 kwietnia 1962 – Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego (Katowice). Fot. Stapiński Bronisław. [https://encyklopediateatru.pl/…/26361/dziady-drezdenskie*]

7. Karta z Notesu Dziady 1961 -62, depozyt J. Potworowskiego w zbiorach MZK.

8. Na zdjęciu: Jerzy Kaliszewski. Z realizacji: Dziady drezdeńskie, 15 kwietnia 1962 – Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego (Katowice). Fot. Stapiński Bronisław. [źródło:https://encyklopediateatru.pl/…/26361/dziady-drezdenskie]

9. Karta z Notesu Dziady 1961 -62, depozyt J. Potworowskiego w zbiorach MZK.

10. Na zdjęciu: Stanisław Niwiński, Jerzy Kaliszewski. Z realizacji: Dziady drezdeńskie, 15 kwietnia 1962 – Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego (Katowice). Fot. Stapiński Bronisław. [źródło: https://encyklopediateatru.pl/…/26361/dziady-drezdenskie*]

11. Z realizacji: Dziady drezdeńskie, 15 kwietnia 1962 – Teatr Śląski im. Stanisława Wyspiańskiego (Katowice). Fot. Stapiński Bronisław. [źródło: https://encyklopediateatru.pl/…/26361/dziady-drezdenskie*]

About Author

Back to top
pl_PLPolish